MER BOLORIS USHADRUTYUN@ EV ANKEKHTS VERABERMUNQ@:

Հաշմանդամության խնդիրը հասարակության ուշադրության կենտրոնում

Ամեն հասարակության ներսում գերիշխում են անհատների միջանձնային հարաբերությունները սահմանափակող երևույթներ,որոնց թվին կարելի է դասել խտրականությունը և անհանդուրժողականությունը:Այն ավելի ցայտուն դրսևորվում է հատկապես խոցելի համարվող հասարակական խավերի ներկայացուցիչների հանդեպ:Ակնհայտ է այն արտահայտվում հաշմանդամ անձանց հանդեպ:Այսօր բոլորն էլ դժգոհում և նշում են այն հանգամանքը,որ խտրականությունը նկատելի է և արմատացած է կանսագործունեության բոլոր ոլորտներում:Եվ ոչ միայն հաշմանդամ մարդկանց հանդեպ:Շատ է խոսվում նաև հավասար հնարավորությունների,մատչելի միջավայր ունենալու և խտրականությունից զերծ հասարակություն կառուցելու մասին:Բայց էական և շոշափելի արդյունքները դեռ չեն երևում:Ֆիզիկապես սահմանափակում ունենալ չի նշանակում,որ տվյալ մարդը զուրկ է նաև սեփական բարեկեցությունից և ապահովող մյուս միջոցներից:Այս պարագայում հաշմանդամությունը պետք է դիտարկել միայն բժշկական տեսանկյունից,իսկ նման խնդիրներ ունեցող անձը կարող է իր մյուս կարողությունները կիրառել այլ ասպարեզում միայն,եթե նրա համար հասարակությունում ստեղծվեն նրա ընդունակություններին ու գիտելիքներին համապատասխանող անհրաժեշտ պայմաններ:Այստեղ արդեն գործ ունենք սոցիալական մոտեցման հետ,որը արդեն մի քանի տասնամյակ է ինչ արդյունավետ գործում է մի շարք երկրներում:Այս մոդելի հիմքում ընկած է մի կարևոր պայման,այն է, հավասար հնարավորությունների տրամադրում բոլորին:Ասել է թե, մատչելի միջավայրի ապահովում ֆիզիկական և մտավոր սահմանափակումներ ունեցող անձանց համար իրենց կենսագործունեությունը անկախ իրականացնելու համար:Մեր միջավայրը այս մոդելից շատ հեռու է դեռևս և այսօրինակ կենսապայմաններ ունեցող հասարակություն ձևավորելու գործում ներկայումս պայքարում են հասարակական կազմակերպությունները և այդ խնդրանքով զբաղվող որոշ պետական գերատեսչություններ:Բացի այդ,հաշմանդամ մարդկանց իրավունքները պաշտպանող բազմաթիվ օրենքներ և միջազգային համաջայնագրեր նույնպես այդպիսի հնարավորությունների ստեղծման լավագույն  մեխանիզմներն են հանդիսանում:Սակայն ոչ միշտ է գործում այդ իրավական դաշտը:

Ինչպես հայտնի է,սույն թվականի նոյեմբերի 15-ից մինչև դեկտեմբերի 15-ը Հայաստանում հայտարարվել է հաշմանդամ անձանց շահերի պաշտպանության միամսյակ,որի շրջանակներում անցկացվեցին տարաբնույթ միջոցառումներ հասարակական իրազեկությունը բարձրացնելու և պետության ուշադրությունը այդ խնդիրների վրա սևեռելու նպատակով:Սա շատ կարևոր նախաձեռնություն էր, քանի որ միայն պետության խնդիրը պետք է լինի խոցելի խմբերի մասին հոգ տանելը,այլ հասարակության ներսում պետք է դրական վերաբերմունք ձևավորել հաշմանդամ անձանց հանդեպ:Իսկ բացասական վերաբերմունքը հենց հանդիսանում է լուրջ անջրպետ հասարակության մեջ հաշմանդամների ներգրավվման համար:Հեռու չէ այն օրը,որ յուրաքանչյուրս մեր աջակցությունը ցուցաբերելով համապատասխան կազմակերպություններին և պետական մարմիններին, կվերափոխեն մեր միջավայրը` այն դարձնելով ավելի հավասար և մատչելի ամենքիս համար:Չէ որ, մարդու հիմնարար իրավունքներից օգտվում ենք բոլորս, անկախ որևէ հատկանիշներց:

Վաչե Գրիգորյան